Ders 32: Samanyolu'nun Dışındaki Galaksiler

Ders Konuları

Galaksilerin keşfi

"Büyük" tartışma
Hubble'ın keşfi

Galaksi türleri

Curtis-Shapley Tartışması

26 Nisan 1920
Tartışma konusu "Sarmal bulutsunun doğası" ve "Bizim galaksimizin boyutu"
Heber Curtis, Harlow Shapley'e karşı
Shapley sarmal bulutsunun "yakında" olduğunu iddia ediyor!!

Edwin Hubble

M31 (Andromeda Galaksisi)'nde Cepheid değişenleri bulundu
Cepheidler için Dönem-Parlaklık bağıntısını kullandı
M31 galaksisinin bir "ada evren" olduğunu saptadı

Galaksiler

Bir galaksi yıldız ışığı, manyetik alan ve kozmik ışınların birleşimi; gaz, toz ve yıldızlar topluluğudur.
Dört ana tür:

E: Eliptik
S0: Lenticular (Merceğin Yandan Görünüşü)
S: Sarmal (normal & çubuklu)
I: Düzensiz

Hubble Diyapazon Diyagramı

E0 --- E7 --- S0 --- Sa/SBa --- Sb/SBb --- Sc/SBc

Slide Show

M100 from HST	(76K)	M31 (NGC 224)	(279K)
Cepheids in M100	(56K)	Whirlpool (NGC 5194)	(160K)
Cepheid pulsation in M100	(84K)	NGC 598 (Sc in Tri)
NGC 205 (Satellite of Andromeda)	(136K)	M33 (NGC 598)	(91K)
M87	(30K)	LMC
NGC 4594 (Sab in Virgo)	(136K)	Leo I Dwarf Sph.
NGC 3031 (Sb in UMa)	(188K)	NGC 6822
NGC 253		Centaurus A
NGC 2997		Cen A (longer exp.)
NGC 1566 (Seyfert)		Virgo Cluster
M83	(39K)

Eliptik Galaksiler

Küreselden oldukca basıklaşmış bir aralık

E0 ile E7 arasında isimlendirilirler

Yaşlı yıldızlar içerirler (Öbek II yıldızları)
Çok az gaz ve toz
1-200 kpc yarıçapındalar
Genellikle, galaksi kümelerinde bulunurlar
Ortalama tayf türü: K
10⁶ile10¹³ M_güneş

Sarmal Galaksiler

İnce bir diske sahip yassı (basık) sistemler
Sarmal yapı gösterirler.
Çubuklu (SB) ve çubuksuz (S) sarmal sınıflara bölünmüşlerdir.
a, b ve c ile gösterilen daha alt sınıflara (SBb, Sc gibi) ayrılırlar, burada:

a => large nuclear bulge & tightly wound spiral arms
c => small nuclear bulge & loosely wound spiral arms

Spiraller

Genç (Pop I) ve yaşlı (Pop II) yıldızlar içermektedir
Yüksek miktarda gaz ve toz içerir
Çapı yaklaşık 5-50 kpc kadardır
Çoğunlukla alan dışında bulunurlar (kümelerin dışında)
Ortalama Tayf Türleri: A, F, G, K
Kütleleri 10⁹ to 10¹¹ M_sun

Lenticulars (Merceğin Yandan Görünüşü)

Spiral Galaksilerin biçimine ve rengine benzerdir fakat spiral kolları bulunmaz.
Düzleşmiü sistemlerdir ki morfolojik olarak eliptikler ve spiraller arasında bulunurlar.

Düzensizler

Tanım olarak biçim olarak düzensizdirler
Çoğunluğu genç yıldızlardan oluşurlar (Pop I)
Çoğunluk olarak gaz ve tozdan oluşmuştur
Çap olarak 1-10 kpc arasındadır
Alanda bulunurlar (kümelerin dışında)
Ortalama tayf türleri: A, F
Kütleleri 10⁸to 10¹⁰ M_sun

Sınıflandırma ile ilgili notlar

Sınıflandırma biçimi tamamen morfolojik tir (fiziksel görünüşlerine bakılarak yapılmıştır) ve evrim sırası olarak bakılmaması gereklidir.
Bu morfolojik geçiş hızlı de¤ildir fakat bir galaksi aynı biçimini hayatı boyunca koruyabilir.

Galaksilerin İstatisti¤i

Yaklaşık bütün spiral galaksilerin ~1/3 'ü çubuklu spirallerden oluşmaktadır.
"Alan" ve "Küme" galaksileri mevcuttur.
Kümelerde en çok rastlanan tür Eliptik Galaksilerdir.
Spiraller en çok "Alan"'da bulunurlar

Galaksi Türlerinin Oranı

E: 13%, S0: 22%, S: 61%, I: 3.5%, P: 0.9%

S+I /S0 / I

Alan Galaksileri
80 %/ 10 % / 10 %
Küme Galaksileri
10 %/ 50 %/ 40 %