DERS 9: GECE GÖKYÜZÜ - II

Değişen Gökyüzü (Devam)

Her gece gözlenen aynı cisim meridyeni 4 dakika erken geçer.
Bunun sonucu olarak aynı cisim bir ayda yaklaşık 2 saat, yılda ise 24 saat erken geçiş yapar.
Her geçen gün cisimler daha erken doğar ve batarlar.

21 Eylül geceyarısında sağ açıklık 0 saat olması durumunda meridyeniniz.

Fall Earth-Sun Diagram

Bir Cismin Yerinin Bulunması

Cismin dahil olduğu yıldız kümesinin görülebiliyorsa.

-- YADA --

Cismin Sağaçıklıkğını kullanarak belirlenebilir.

Örnek: Orion Nebülözünün Bulunması (M42)

Sağaçıklık = 5.5 saat Dikaçıklık = -5.5^o
Sağaçıklık =6 saat, 21 Aralık gece yarısında meridyeni geçer, bu durumda
=> Orion, 14 Aralık tarihinde geceyarısında meridyenimizi geçer.

Ayrıca

Orion, 31 Ekim tarihinde saat 3:00'da transit geçiş yapar.
Orion, 28 Ocak tarihinde saat 9:00'da transit geçiş yapar.

Bir Cismin Yerinin Bulunması (devam)

Kutba yakın cisimler (Circumpolar) yılın herhangi bir zamanında görülebilirler.

Örnek: Kutup yıldızı (Polaris)

Güney yarıkürede bulunan cisimler en iyi transit zamanında görülürler.

Parlaklıklar

Hipparchus, yaklaşık 2100 yıl önce yıldızları görünür parlaklıklarına göre sınıflayarak ilk parlaklık sistemini ortaya koymuştur.
Yaklaşık 1080 adet yıldızı 0, 1,.. 6 arasında sınıflandırmıştır.
0 en parlak olanı, 1 ise bir sonraki daha sönük olan, ve benzer şekilde...

Parlaklık Skalası

Parlaklık skalası logaritmiktir.
Parlaklıkta 2.5 kat bir artışın olması, cisin 10 kat daha sönük görülmesine neden olur.

Sıfır kadir olan bir yıldız 2.5 kadir parlaklığında olan bir yıldızdan 10 kat daha parlaktır.
Sıfır kadir olan bir yıldız, 5 kadir parlaklığında olan bir yıldızdan 100 kat daha parlaktır

Logaritma Konusunda Hatırlatma:

10 tabanına göre logaritma (log_{10 =}log)

Logaritma Fonksiyonu	Üst 10
log (10) = 1	10¹= 10
log (1) = 0	10⁰= 1
log (0.1) = -1	10^-1= 0.1
log (2) = 0.3	10^0.3= 2
log (3) ~ 0.5	10^0.5~ 3
log (5) = 0.7	10^0.7= 5

Işınım Yeğinliği ve Parlaklıklar

Işınım yeğinliği, bir cisimden birim alanda yayınlanan işinim gücüdür

örn. I_güneş = 1 kW/m²

A ve B olarak göstereceğimiz iki yıldızın ışınım yeğinlikleri I_A ve I_B olsun parlaklıkları arasındaki ilişkiyi:

m_A - m_B = 2.5 log (I_B/ I_A)

şeklinde gösterebiliriz.

Parlaklık (Kadir) Örneği

I_B/ I_A= 10 olduğunu kabul edelim,

m_A- m_B= 2.5 log (I_B/ I_A)

buradan m_A - m_B= 2.5 log (10)
ve sonuç olarak m_A - m_B= 2.5

elde edilir.

I ile m arasında dönüşüm

Parlaklık ile işinim şiddeti arasındaki bağıntımızı aşağıdaki şekildede yazabiliriz.

I_B/I_A = 10^[(m_A - m_B)/2.5]

Eğer m_A = 5 ve m_B = 0, olarak alırsak I_B/I_A = 100 elde edilir.

Işınım yeğinliğine örnek

Eğer m_A = 5 vem_B = 0 olarak alır ve

I_B/I_A = 10^[(m_A - m_B)/2.5]

ifadesini kullanırsak I_B/ I_A= 10^(5-0)/2.5

elde edilir, buradan I_B/ I_A = 10² = 100 sonucu elde edilir.

Parlaklık (Kadir) Örnekleri (m_v)

Güneş: -26.8
Sirius: -1.47
Canopus: -0.72
Arcturus: -0.06
Betelgeuse: 0.41

Parlaklık (Kadir) Sınırları

Karanlığa gözü alışmış sağlıklı göz'e sahip bir insan ~6 ncı kadiri görebilir.
Hubble Uzay Teleskobu ~30 uncu kadirden cisimleri gözlemleyebilir.

4x10⁹ bu deger gözün görebileceğinin kaç katı olduğunu göstermektedir!