DÜNYA’NIN EKSENİNİ YAKALAMAK

Hasan Gez

 

Çıplak gözle baktığınızda bir yıldızın yerinin değiştiğini ancak saatler sonra anlayabilirsiniz.

Gözlem için dürbün kullanıyorsanız; gene bir sorun yaşamazsınız. Dürbün ile gördüğünüz alan oldukça geniştir ve gözlediğiniz gök cisminin görüş alanınızdan çıkmasını gerektirecek kadar uzun süre dürbünü elinizde tutarak aynı noktaya bakmak yorucu olacaktır.

Dürbününüz sabit bile olsa bir gök cisminin görüş alanından çıkması onlarca dakika sürebilir.

 

Teleskopta durum çok farklıdır. Takip motorunuz yoksa bir gök cismini yakaladıktan sonra arkadaşınıza göstermek istediğinizde, o bakana kadar cisim görüş alanından çıkmış olacaktır. Teleskopunuzda takip düzeneği varsa dünyanın eksenine paralel konuma getirmeniz gereklidir ki gözlediğiniz cisim daha geç de olsa görüş alanınızdan çıkmasın. Bunun için teleskopunuzun eksenini kuzeye çevirip, Kutup yıldızını ortalamanız yeterli olacaktır. Takip motoru çalıştığı sürece görüş alanınızdaki cisim saatlerce olduğu yerde kalır.

 

Ancak; eğer fotoğraf çekecekseniz iyi bir takip motoru ve sadece kutup yıldızını ortalamanız yetmez. Çünkü Kutup yıldızı tam olarak dünyamızın ekseninde değildir. Eksene en yakın ve çıplak gözle görüldüğü için yön bulmada kullanılabilir ama Kutup yıldızının gerçek eksenden yaklaşık 44’ bir sapması vardır. Kutup Yıldızı’nın gerçek eksenden 44’ sapmış olduğunu bilmek de yetmiyor. Hangi yöne?

 

 

 

Şansımız var ki Küçük Ayı takımyıldızının bir diğer yıldızı Kochab gerçek kuzey eksenine göre Kutup yıldızının neredeyse tam aksi istikametinde yer almaktadır.

 

Basit Bir Ayar Yöntemi

 

İlk başta biraz karmaşık görünen ve vakit alan bazı yöntemler ile daha sonra kolaylıkla bu ayarlamaları yapabilirsiniz (biz yaptık oldu). Öncelikle teleskopunuzu yere paralel konuma getirin (bunun için bir su terazisinden yardım alabilirsiniz), yönünü kuzeye çevirin ve ekseni bulunduğunuz yerin “enlem” derecesinde olsun (Örn. İstanbul için 410 ). Kutup Yıldızını bulun ve teleskopunuzda ortalayın.

 

Teleskopunuzun “arama dürbününün” iyi kalibre edildiğini varsayarak kutup yıldızını aşağıdaki şablona göre yerleştirin.

 

 

Arama dürbününüzün görüş açısını biliyorsanız bu yerleştirme daha kolay olacaktır. (Ay’ın 0.50 olduğunu bilmeniz ölçümünüzde kolaylık sağlar).

 

50 büyütmede teleskopunuzun görüş alanı yaklaşık 10  dir. Bu değeri göz önüne alarak teleskopunuzda Kutup yıldızının doğru yöne görüş alanından biraz dışarıda kalacak şekilde ayarlamanız yeterli olacaktır.

 

Tüm bu ayarlamaları teleskopunuzun takip çubukları ile değil kaidesinden yapmanız gerektiğini unutmayın.

 

Hassas Bir Ayarlama

 

Daha kesin bir ayarlama için biraz daha vakit ayırmanız gerekiyor.

 

Teleskonuzu tam güneye çevirin. Gök ekvator hizasında parlak bir yıldız bulun ve teleskopunuzda ortalayın. Burada nispeten yüksek bir büyütme ve  işaret noktası (+) olan göz merceği tercih edilmelidir. Takip motoru çalışır durumda en az 5 dakika kadar bekleyin. Hedefteki yıldız merkezden sapacaktır. Yıldız kuzeye (yukarı) kayıyorsa teleskopunuzu kaidesinden sola doğru çevirin. Güneye (aşağı) kayıyorsa teleskopunuzu kaidesinden sağa doğru çevirin. 5 – 10 dakikalık bekleme sürelerinde yıldız yukarı ya da aşağı kayma göstermeyene kadar ayarlamaları yapın.

 

Şimdide teleskopunuzu doğuya gök ekvatora yakın bir yıldıza çevirin. Ortalayın. En az 5 dakika bekledikten sonra hedef yıldızınız güneye (sağa) kayıyorsa teleskopu kaidesi ile aşağı yönlendirin. Kuzeye (sola) kayıyorsa yukarı yönlendirin. En az 15 – 20 dakika boyunca herhangi bir sapma olmayana kadar bu işlemleri sürdürün.

 

Bu ayarlar ile dilediğiniz uzunlukta poz süresi vererek iz bırakmayan fotoğraf çekimleri yapabilirsiniz.

 

Kolay gelsin