Gökcisimlerinin
fotoğraflarını çekmek, sanıldığı kadar zor değildir. Pek çok amatör
gökbilimci, kullandığı basit makinelerle ve geliştirdikleri araçlarla,
çok güzel gökyüzü fotoğrafı çekmektedir. Fotoğraflarda uzun pozlama
yapılabildiğinden, normalde çıplak gözle, hatta bir teleskopla bile
göremeyeceğimiz ayrıntıyı ve renkleri fotoğraflarla yakalayabiliriz.
Basit, ama ayarlanabilir
poz süresi gibi birtakım özelliklere sahip olan bir fotoğraf
makinesiyle gökyüzü fotoğrafları çekmek mümkündür. Otomatik fotoğraf
makineleri, genellikle gün ışığında kullanılmak için üretildiğinden,
poz süreleri gece fotoğrafı ya da gökyüzü fotoğrafları çekmek için
yetersiz kalır. Bugün, pek çok otomatik fotoğraf makinesi, birkaç
saniyeye kadar pozlama yapabilmektedir. Ancak, birkaç saate kadar
pozlamanın yapıldığı gökyüzü fotoğrafları için genellikle bu süreler
yeterli gelmez. B ayarı (Bulb setting) olan makinelerle istenildiği
kadar poz süresi elde etmek mümkündür. Pozlamalar uzun olduğundan,
fotoğraf makinesinin sabit bir yere dayanması veya en iyisi bir tripoda
(üç ayaklı sehpa) takılması gerekir.
Değişebilen objektif,
gökyüzünde, fotoğraflanmak istenen alanın büyüklüğünü ayarlamak için
yararlı olacaktır. Örneğin, 50 mm’lik standart bir objektif gökyüzünde
40 derece genişlikte bir alanı çekebilirken, 28 mm objektif 60 derece,
135 mm teleobjektif 15 derece genişlikte alanı çekebilir. Bir
takımyıldızın tamamının fotoğrafı çekilmek isteniyorsa, takımyıldızın
büyüklüğüne göre objektif seçilebilir. Örneğin, Balıklar ya da Balina
gibi büyük bir takımyıldız çekilecekse, geniş açılı objektif; Çalgı ya
da Üçgen gibi küçük bir takımyıldız çekilecekse bir teleobjektif
kullanılabilir. En iyisi, değişken odak uzaklığına sahip objektiflerin
(zoom objektifler) kullanılmasıdır. Böylece, istediğimiz genişlikte
alanın fotoğrafını zorlanmadan çekebiliriz. Diyafram, filmin üzerine
düşen ışığın parlaklığını ayarlamaya yarar. Diyafram ne kadar açıksa,
filme düşen görüntü o kadar parlak olur. Olabildiğince kısa sürede, çok
ışık toplamak önemli olduğundan, diyaframın en açık ayarda bulunması
gerekmektedir.
Poz süresi ve diyafram
ayarı yanında, pozlandırma miktarını belirleyen diğer etken, filmin
hızıdır. Gökyüzü fotoğrafçılığı için genellikle hızlı filmler tercih
edilir. Çünkü birkaç saniyeyi aşan pozlamalarda –eğer bir takip
mekanizması yoksa- yıldızlar fotoğraf plakası üzerinde iz bırakırlar.
(Uzun pozlandırmalar yaparak, yıldızların kaymasını sağlamak da
fotoğraf konusu olabilir.) Bu, Dünya’nın dönüşüne bağlı bir kaymadır.
Bu kaymayı en aza indirmek için, poz süresinin kısa tutulması gerekir.
Bu da hızlı film kullanarak sağlanabilir. Piyasada 3200 ASA’ya kadar
olan filmler rahatlıkla bulunabilmektedir. Hızlı film kullanırken, bir
şeyi unutmamak gerek: Filmin hızı ne kadar artarsa, filmin grenli
(noktacıklı) yapısı o kadar belirginleşir.
Gökyüzü fotoğrafları
çekerken, ışık kirliliğinin etkilemediği yerler seçilmelidir. Bunun
için, yapılabilecek en iyi şey, temiz, bulutsuz havalarda ve Ay
ışığının olmadığı gecelerde şehir dışına çıkmaktır.
İyi gökyüzü fotoğrafları
çekebilmek deneyim ister. Bu nedenle, fotoğraflar çekilirken değişik
poz süreleri denenmeli; kullanılan filmin hızı, pozlama süresi gibi
değerler bir yere not edilmelidir.
Alp Akoğlu